Bibliothekordnungen etc., neueste in- und ausländische Litteratur, Anzeigen etc. Zur Besorgung aller in nachstehenden Bibliographien verzeichneten Bücher empfehle ich mich unter Zusicherung schnellster und billigster Bedienung; denen, welche mich direct mit resp. Bestellungen beehren, sichere ich die grössten Vortheile zu. T. O. Weigel in Leipzig. Die ersten Wiegendrucke Schwedens '). I. Dialogus Creaturarum moralizatus. Stockholm, per Johannem Snell, artis impressoriæ magistrum, 1483. in Quarto minore. Librorum omnium in Svecia typis impressorum princeps, cujus exemplaria quattuor huc usque cognita videre nobis contigit et examinare. Sunt vero illa: 1. Bibliothecæ Regiæ Academiæ Upsaliensis, olim Nob. Stiernmanni (cfr. Ejusd. Tal om de lärda Vetenskapers tillstånd i Svea Rike. Sthm. 1758. p. 112), cujus post fata, ex dono generi illius Rev. Ol. O. Celsii, Bibliothecæ nostræ cessit anno 1769. 2. Bibl. Flemingianæ, anno 1831 Reg. Academiæ Upsaliensi dono datæ. 3. Bibliothecæ Regiæ Hafniensis. Possessores hujusce exemplaris olim fuere Arnas Magnæus, celeb. ille antiquitatum septemtrionalium indagator, deinque Illustr. Comes Otto de Thott, cujus post obitum in Bibliothecam Regiam immigravit. 4. Bibl. Acad. Aboensis exemplar, olim Rev. Mennandri Episcopi Aboensis, tandem Archiepiscopi Upsaliensis, funesto urbis et Academiæ incendio an. 1827 proh dolor! flammis periit. 1) Aus Joh. Heinr. Schröder's Programm: Incunabula artis typographicae in Suecia. Upsaliae 1842. (31 SS. in 49.) Seite 9-28. In Kürze haben wir dieser Schrift schon im 3. Jahrg. S. 384. gedacht. XVIII. Jahrgang. Exemplar Upsaliense No. 1. integrum omnino et nitidum, folia continet 156, charactere gothico, litteris initialibus majusculis, nec non figuris xylographicis, haud raro affabre factis, conspicua. Nullam distinctionis notam nisi punctum observavimus. Signaturæ adsunt: titulus, custodes paginarumque numeri desunt: æ et œ signatur ut e frequentia sunt litterarum compendia, abbreviaturæ quæ dicuntur, et quæ sunt reliqua typographiæ antiquissimæ indicia notissima. Lineas habet 23. Litteræ initiales ei figuræ variis coloribus, rudiore tamen penicillo, adumbratæ sunt. Fol 1. recto incipit Prefacio. Sequitur fol. 2. verso Tabula seu index duplex omnium Dialogorum, qui hoc in libello continentur, qui quidem sunt numero CXXII. Fol. 12. recto textus incipit, cujus in fronte comparet: Dyalogus creatura2z optime moralizatus. Fol. ultimo recto conspiciuntur arma regni Sveciæ, trium Coronarum insignia, duobus suffulta Leonibus. Infra conjuncta sunt monogramma Typographi et, nisi quid me fallit, insignia Promotoris operis anonymi (?), quæ superne etiam repetita observantur). Epilogus hujus est tenoris: Pñs liber.dialogus creaturazz appellatus iocüdis fabul' pleng Impressus per Johanem snell artis impssozie mgrm. in stockholm inceptus et munere dei finitus est. Anno dni M.cccc.lxxxiij. Medfis decebris In vigilia thome. II. Breviarium Strengenense. Stockh., per Johannem Fabri, 1495. in Octavo majore. 1. Bibl. R. Acad. Upsal. ex. nitidiss. olim Sigismundi Regis. 2. Bibl. Reg. Stockh. 3. 4. Bibl. R. Gymnasior. Strengnesensis et Arosiensis. 5. Bibl. Illustr. Com. de Brahe in Skokloster, ex. membranaceum, egregium. 6. Bibl. Lib. Bar. de Rálamb, in Strö Scaniæ. Fol. 1. recto in rubro titulus comparet: Breuiare. Strengen. Fol. 2. recto incipiunt Litteræ Conradi (Rogge) Strengnensis Episcopi dat. d. 3. Jul. 1495, quibus hocce Breviarium Clero suo Dioecesano commendat: 1) lis vix ac ne vix quidem assentimur, qui heic videre sibi videntur insignia STENONIS STURE sen., Regni gubernatoris, apud nos litterarum suo tempore statoris nemini secundi. Forma etenim rosacea, et folia cum caule utrinque abscisso, nimis distant a Nymphæ a, gentilicio illo et notissimo Sturiorum insigni. E re vero erit monuisse, Canonicum quendam Upsaliensem, Johannem Ek arma fere similia gessisse. Cfr. Peringskiöld, Monum. Upl. II. COnradus miferatione diz rijs Altaristis ceterisqz psbris et uina eps Strengen. Uniuerfis beneficiatis clericis p nostras fingul dnis Preposito Ar- ciuitatem et dyōc Strengen hidyacono Decano Canoicis vbilibet cöftitutis Salute in Parrochialiüqz ecclefiaruz re- dño sempiter naz et infrafc'ctorib, Plebanis vice plebanis ptis fidem indubiam adhiCapellanis Vicarijs Prebēda, bere. etc. Fol. ult. verso in rubro: Ad laudem z gloriä sanctissime z indiuidue trinitatis. pris filij z spus sancti beatissime v’ginis Marie mris dni nri ihesu rpi beatozu mrm Eskilli et Botuidi ac omniü scōzz Breuiariu a nouo emendatu ac apprime correctuz s'm morem et consuetudine infignis Eccl'e Strengen ad instar correctissimi exemplaris diligētissime impsum feliciter finit Holmis per Johanne fabzi Anno falutis Millefimoquadringētesimo nonagefimoquinto. rv.kl's Augusti. Folia continet 379. Columnæ 2. Litt. init. omnes in rubro. Semicolon et syllabarum sectarum distinctiones 1. signa adsunt. III. Joh. Gerson, Bok af Djäfvulsens frästilse. Stockh., per Johannem Fabri, 1495. in Quarto. Bibl. R. Acad. Upsal. Fol. a ij. recto incipit epistola dedicatoria translatoria Erici Nicolai, Canonici Upsaliensis, Jacobo Ulfonis, Archiepiscopo Upsaliensi, hujus operis promotori, data Upsaliæ d. 15. Febr. 1493. Werdoghastom i gudh fadher of herra her Jap mz gudhz nadh archebiscop j vpfala 2c. Ericus nico lai Canik the same stadhz medh alle odhmywkth fik fyálffwan redheboen tyl tiảnisth ok wurdhoghet. Fol. a iij recto: sequitur Index capitum alphabeticus. Fol. a vj verso: textus incipit, cujus in fronte hæc: Mesthi Johas gerson bock aff dyȧffwlsens frastilse went aff lathine oppa swensko Fol. ultimo recto, ad calcem : Hår ánas mester Johans gerson bok aff dyȧfwl fens frastilse Arom epthẽ gudhz byrdh. M.cdrcv. Trykt aff Johannes smedh i Stokholm ath meeni gha almoghn genhoffthen dyaffwole mz syt siálskap Librorum omnium, qui Svecano idiomate concinnati typis prodiere, primus, folia habet 26. Quævis vero pagina 29 lineas continet, cum signaturis et litteris initialibus, quarum ea, quæ dedicationem orditur, deaurata et variis coloribus ductibusque ornata est. Maxima de cetero attentione dignus, eo quod a nemine hactenus observata elementa ä et ö distincta et peculiari modo à et ò notata, is primo ante oculos sistit. IV. Breviarium. (Wadstenis, typis Monasterii, 1495.) in Octavo minore. Exemplar unicum, typis majusculis, membranæ impressum, cum signaturis, lineis vero duodenis, desinit fol. T. 4. Nec plura typis prodiisse ad fidem pronum est; diro enim incendio, ut supra monuimus, typographica monasterii Wadstenensis officina "jam per medium annum in usu habita", anno 1495 ad finem vergente, conflagravit (Diar. Wadsten. ad h. a.), hoc Breviario sub prelo fortasse sudante. Omnia hujus exemplaria flammis sine dubio absumta, præter hoc unum, quod Fratris Monachi correctoris usui inserviisse videtur. Id enim suadent et notulæ sphalmatum passim in margine obviæ, et litteræ initiales coloribus subinde distinctæ, quæ rudioris penicilli experimentum indicant et libellum mancum et usui tantum privatiori destinatum arguunt. Post reformata sacra, una cum toto coenobii Wadstenensi apparatu librario, in Bibliothecam Academicam Upsaliensem, tandem immigravit hocce Typographiæ Wadstenensis xuntov, ubi inter Codices Mss. sic dictos Wadstenenses diu delituit, et in fronte tolia membranacea II. et ad calcem VII. manu exarata habens, sese genti Bibliophilorum hactenus subduxit. Præsens vero Breviarium, utpote in usum coenobitarum Wadstenensium, de Ordine S. Brigittæ, potissimum adornatum, invocat S. Catharinam Suecia illamque insuper expressis verbis distinguit a S. Catharina Grecia, in Litania fol. M. 7. quæ in enumerandis sanctis ecclesiæ Svecanæ per se satis copiosa est. V. Breviarium secundum ritum Ecclesiæ Upsalensis. Stockh. ap. viduam Johannis Fabri, 1496. in Octavo majore. 1. Bibl. R. Acad. Upsal. 2. Bibl. Reg. Stockh. 3. Flemingianæ, R. Acad. Upsal, cet. Cura Jacobi Ulfonis, Archiepiscopi Upsaliensis, adornatum, litteras habet initiales in rubro, cum signaturis et Col. 2. Fol. ult. verso, ad calcem in rubro: Ad laudem et gloriam summe et indiuidue trinitatis, pris. fi lij et spussancti, beatissime virginis Marie mris dni nri ihu cri sti intemerate Beatozzqz Laurētij Erici et henrici mrm. lec non et oim regni fuecie gl'ofozz patrono2z ac oim sancto1z Atqz ob salutē oim fideliü viuozz et defuncto2z Breuiariŭ sed'm rituz et more infignis Lccl'ie Upsaln regnt pnominati Diligētiffime impssum finit feliciter. Assumpta vt pficeret p prudentē virum pie meōrie Johēm fabri impssorē Holmēsem. Cōfumatüqz ibi dē p mgros impfsorie artis Sollicitāte ei9dē iohis pfati, vxoze relicta fidedig Anna. Anno dñi. Mcdxcvj. pdie kl's Octobs. VI. Magister Alanus de Rupe de dignitate et utilitate Psalterii virginis Mariæ. In christianissimo regno Sveciæ (Stockholmiæ) 1498. in Quarto. 1. Bibl. R. Acad. Upsal. 2. Bibl. Coenobii Bordesholmensis in Holsatia, dein Universitatis Kiloniensis, meminit Lackmann, Annal Typograph. selecta capita. Hamb. 1740, p. 25. 3. Bibl. ecclesiæ S. Mariæ Rostochiensis laudat Rev. U. v. Troil, ap. Fant, I. c. 4. Bibl. G. Thomasii Norimbergæ. Exemplar membranaceum an. 1733 a se visum monet A. Celsius, Astron. Professor Upsaliensis celeberrimus, in Itinerario Mscr., quod meminit Fant 1. c. Fol. 1. recto Titulus libri comparet hujus tenoris: Magister Alanus de Rupe sponsus nouellus Uebersicht der neuesten Literatur. DEUTSCHLAND. Bischof, Herm., Sebastian Franck u. deutsche Geschichtsschreibung. Bei- |